ไส้เลื่อน (Hernia) คือ อาการที่ลำไส้เกิดการเคลื่อนที่ออกจากตำแหน่งที่เคยอยู่เดิม ทำให้เกิดอาการผิดปกติต่าง ๆ ในบริเวณช่องท้อง ซึ่งอาการไส้เลื่อนนี้มักจะทำให้เกิดก้อนบริเวณหน้าท้อง เริ่มแรกอาจจะไม่มีอาการเจ็บปวด ในระยะเวลาหนึ่งจะเกิดความเจ็บปวดทำให้เคลื่อนไหวร่างกายเกิดความลำบาก และเกิดความเจ็บปวดทุกครั้งที่เคลื่อนไหว

    อาการไส้เลื่อนแม้ว่าในเบื้องต้นจัดว่าเป็นอาการที่ไม่อันตรายมากนัก แต่ถ้าหากปล่อยไว้ก้อนไส้เลื่อนดังกล่าวอาจกลายเป็นก้อนเนื้ออันตราย หรือกลายเป็นก้อนเนื้อร้ายได้ในอนาคต

อาการของโรคไส้เลื่อน

    อาการของโรคไส้เลื่อน เป็นอาการที่ผู้ป่วยจะมีก้อนขึ้นตามจุดต่าง ๆ ของร่างกายซึ่งก้อนดังกล่าวเกิดจากลำไส้ที่เกิดการเคลื่อนที่ออกมาจากตำแหน่งที่เคยอยู่เดิมทำให้เกิดก้อนตุงบริเวณจุดต่าง ๆ ซึ่งก้อนนี้โดยมากมีลักษณะอ่อนนุ่ม ทั้งนี้ผู้ป่วยที่มีอาการไส้เลื่อนมักจะมีอาการเจ็บบริเวณที่เป็นอาการเมื่อมีการเคลื่อนไหว หรือการกระแทก เช่น วิ่ง ก้มลงเก็บของ ไอ จาม เป็นต้น จะเกิดอาการปวดบริเวณที่เกิด แต่ก็มีบางกรณีที่มีแต่ก้อนแต่ไม่เกิดอาการปวดแต่อย่างใด

    อาการไส้เลื่อนสามารถเกิดขึ้นได้หลายจุด โดยจะมีจุดเกิดต่าง ๆ ดังนี้

    - ไส้เลื่อนบริเวณขาหนีบ (Inguinal hernias) อาการไส้เลื่อนชนิดนี้จะเกิดก้อนบริเวณช่วงขาหนีบ หรือบางรายอาจจะเป็นช่วงบริเวณถุงอัณฑะ อาการนี้จะเกิดจากความผิดปกติบริเวณช่องท้องในส่วนของผนังช่องท้อง โดยมากมักจะเป็นตั้งแต่กำเนิด อาการเพิ่มเติมคือจะมีอาการเจ็บหน่วง หรือปวดแสบปวดร้อน และจะยิ่งเจ็บมากขึ้นเมื่อมีการเคลืิ่อนไหวอย่างรุนแรง เช่น เมื่อมีการไอ หรือจาม หรือออกกำลังกาย

    - ไส้เลื่อนบริเวณสะดือ (Umbilical hernias) อาการไส้เลื่อนชนิดนี้เกิดจากผนังช่องท้องกลางหน้าท้องช่วงบริเวณสะดือเกิดความผิดปกติ ทำให้ลำไส้เกิดการเคลื่อนที่ออกมากลางหน้าท้อง ทำให้เกิดเป็นก้อนนูนช่วงบริเวณสะดือ ในบางกรณีจะเรียกอาการนี้ว่าสะดือจุ่น

    - ไส้เลื่อนเนื่องจากการผ่าตัด (Incisional hernias) เป็นอาการไส้เลื่อนที่เกิดจากการผ่าตัดบริเวณช่วงท้อง ซึ่งการผ่าตัดจะทำให้ผนังช่องท้องอ่อนแอ ฉีกขาดง่ายทำให้อาการไส้เลื่อนสามารถเกิดขึ้นง่ายในบริเวณที่เกิดการผ่าตัด

    - ไส้เลื่อนบริเวณต่ำกว่าขาหนีบ (Femoral hernias) อาการไส้เลื่อนชนิดนี้จะเกิดช่วงบริเวณขาหนีบ หรือบริเวณต้นขา เกิดจากการที่ผนังช่องท้องบริเวณใกล้ ๆ ขาหนีบเกิดความอ่อนแอทำให้ไส้เลื่อนไหลลงไปยังขาหนีบหรือโคนขาได้

    - ไส้เลื่อนบริเวณอื่น ๆ เช่น ไส้เลื่อนบริเวณกระบังลม ไส้เลื่อนบริเวณหน้าท้องเหนือสะดือ หรือไส้เลื่อนบริเวณข้างกล้ามเนื้อหน้าท้อง

    ทั้งนี้หากผู้ป่วยมีอาการเจ็บบริเวณที่เป็นไส้เลื่อนอย่างเฉียบพลันหรือภาวะไส้เลื่อนเดิมที่เป็นหนักขึ้น โดยมักพบว่าผู้ป่วยมีอาการอาเจียน ท้องผูก มีแก๊สในกระเพาะอาหาร หรือบริเวณที่ไส้เลื่อนออกมาตุงที่ผนังหน้าท้องมีลักษณะแข็ง จนไม่สามารถใช้มือกดบริเวณที่เป็นก้อนลงไปได้ ควรรีบพบแพทย์อย่างเร็วที่สุด เพราะอาจเป็นสัญญาณว่าเลือดไม่สามารถไหลเวียนไปเลี้ยงลำไส้ในบริเวณที่เป็นไส้เลื่อนได้ เกิดอาการบวม เสี่ยงต่อภาวะลำไส้ตาย ซึ่งจะต้องได้รับการผ่าตัดด่วนเพื่อรักษาอาการ
  

สาเหตุของโรคไส้เลื่อน

    - การยกของหนัก การที่ร่างกายยกของหนักจะทำให้เกิดแรงดันในร่างกายในขนาดที่เท่ากับน้ำหนักของที่ยก ซึ่งแรงดันดังกล่าวอาจจะเกิดในช่วงช่องท้องได้ ซึ่งหากผู้ที่มีอาการผนังช่องท้องอ่อนแอเจอแรงดันในระดับที่เกินกว่าร่างกายจะทนได้ จึงมีโอกาสที่ทำให้เกิดอาการไส้เลื่อนได้

    - การตั้งครรภ์ของสตรี เมื่อทารกเติบโตในร่างกายของมารดา จะเกิดแรงดันขึ้นมาในร่างกาย อีกทั้งการที่หน้าท้องของมารดามีการขยายตัว จะเป็นผลให้ผนังช่องท้องเกิดความบอบบางมากขึ้น จึงมีโอกาสให้เกิดอาการไส้เลื่อนได้

    - ปัญหาการขับถ่าย ในผู้ป่วยบางท่านที่มีปัญหาขับถ่ายไม่ออกเป็นเวลานานมีผลให้อุจจาระเกิดการค้างในลำไส้ใหญ่ เมื่อปล่อยไว้นานเข้าก็จะเกิดแก๊สในลำไส้ และช่องท้อง จึงเป็นเหตุให้เกิดอาการไส้เลื่อนได้

    - ครอบครัวมีประวัติการเป็นไส้เลื่อน ในผู้ป่วยที่เป็นไส้เลื่อนหลายรายมักจะมีคนในครอบครัวมีประวัติการเป็นไส้เลื่อนจึงเป็นไปได้ว่าอาการไส้เลื่อนมาจากพันธุกรรม

    - โรคอ้วน คนที่เป็นโรคอ้วนมีน้ำหนักมากมักจะมีแรงดันในช่องท้องมาก หากผู้ป่วยโรคอ้วนมีภาวะผนังช่องท้องไม่แข็งแรงอาจเกิดอาการไส้เลื่อนได้

    - นอกจากนี้อาการไส้เลื่อนอาจเกิดจากสาเหตุอื่น ๆ เช่น การไอ จาม แรง ๆ , ผู้ป่วยมีอาการป่วยที่ทำให้ผนังช่องท้องอ่อนแอ หรือ เป็นโรคที่ทำให้เกิดสาเหตุของอาการไส้เลื่อนได้